زندگی شگفت‌انگیز یک پستچی تنها نوشته دنیس تریو، کتابی است که در بسیاری از کشورها ترجمه شده و برنده جایزه ادبی ژاپن–کانادا نیز شده است. عنوان کتاب از همان ابتدا ذهن را درگیر می‌کند: چگونه زندگی یک شخص تنها، می‌تواند شگفت‌انگیز باشد؟
این کتاب ترکیب جالبی از داستان و اشعار هایکوست؛ زبانی برای حرف زدن، زبانی به جز آوا. مکالماتی شعرگونه که پاسخ و جواب‌اند. ابتدا من را به یاد اشعاری در فارسی انداخت که حالت مکالمه دارند، اما هرچه جلوتر رفتم نظرم تغییر کرد؛ این گفتگوها بیشتر شبیه یک مشاعره است. به قول مترجم (مهسا خراسانی):
«تار این کتاب از عشق است و پودش از احساس».
برای من، سخت‌ترین بخش ترجمه این کتاب، برگردان اشعار هایکو و تانکا به فارسی بود که به‌خوبی انجام شده است، چون ساختار این نوع شعرها ظرافت خاصی دارد. نکته جالب‌تر آن‌که نویسنده کانادایی است، اما اشعار هایکوی ژاپنی نقش اساسی در کتاب بازی می‌کنند.
خلاصه داستان :
شروع داستان همین‌جاست؛ زندگی بسیار آرام و کسل‌کننده‌ی یک پستچی که سرگرمی‌اش خطاطی به سبک گوتیک است. اما انسان‌ها اغلب ظاهر و باطن یکسانی ندارند. او سرگرمی دیگری هم دارد؛ سرگرمی پنهانی که در ابتدا برایش هیجان‌انگیز است و با گذشت زمان به هیجانی عاشقانه تبدیل می‌شود. این سرگرمی با شعرهای هایکو و تانکا گره خورده است.
لازم می دانم قبل از بسط موضوع هایکو را برای شما تعریف کنم.
هایکو؛ یک نوع شعر کوتاه ژاپنی که در زبان فارسی گاهی به اشتباه از آن یه ۱۷ هجا یاد می شود. کارش تصویرسازی از طبیعت و لحظات گذران زندگی است.
بیلودو، پستچی تنهایی است که برای فرار از یکنواختی و خلوت زندگی روزمره، برخی نامه‌ها را می‌خواند و این گونه به نامه‌های سیگولین می‌رسد. سیگولین و گستون مکاتباتی دارند که تنها در سه خط خلاصه می‌شود. آن دو با نوشتن هایکو با یکدیگر حرف می‌زنند. سادگی و ظرافت نامه‌های آن‌ها بیلودو را عمیقاً تحت تأثیر قرار می‌دهد و همین، آغاز عاشقی یک پستچی تنها می‌شود.
نقد و بررسی :
آغاز داستان با این هایکوی زیباست:
چون آب روان
بر سنگ خارا
گردش زمان
این گردش زمان، همان شگفتی داستان می‌شود؛ هم آغاز و هم پایان. پایانی بسیار هیجان‌انگیز و جذاب، یا شاید دقیق‌تر باشد اگر بگوییم شروع چرخه‌ای جدید و جالب اینکه شروع و پایان کتاب تنها یک لغت است: انسو.
ترکیب داستان و شعر، به‌ویژه در قالب هایکو و تانکا، فضای متفاوت و شاعرانه‌ای به کتاب داده است. مکالمات شعرگونه کتاب من را به یاد مشاعره‌های فارسی انداخت و باعث شد شعر را همچون زبان دوم گفت‌وگوی انسانی حس کنم.
نمونه ای از این مکالمه جالب :
نامه جالب سیگولین:
تو را رنجاندم؟
پاییز را فراموش کن
هنوز دوستی با من؟
از آن جالب تر پاسخ بیلودو:
برف بی وقفه
ماندگار بر فراز قله ها
چون محبت من به تو
ترجمه مهسا خراسانی نیز با حساسیت نسبت به ساختار اشعار، از نقاط قوت کتاب است. ویژگی دیگر و قابل توجه این کتاب، تلاش موفق نویسنده برای آوردن روح و فضای هایکوهای ژاپنی به داستانی است که چهره‌ای کاملاً غربی و امروزی دارد.
نتیجه‌گیری :
آیا تا به حال کنجکاو شده‌اید سرگرمی هیجان‌انگیز شبانه‌ی یک پستچی چه بوده است؟
آیا این چرخه‌ی عاشقانه و شاعرانه می‌تواند پایانی داشته باشد یا هر بار با واژه‌ی «انسو» دوباره آغاز می‌شود؟
آیا شما هم به این مکالمات سه خطی علاقه مند شده اید؟
«زندگی شگفت‌انگیز یک پستچی تنها» اثری سرشار از احساس، عشق و نوگرایی‌ست؛ تجربه‌ای متفاوت و لذت‌بخش برای دوستداران ادبیات و شعر که پایانش، در واقع، آغاز یک چرخه جدید است. همه ما مانند آن پستچی در چرخه انسو هستیم. هر پایان، شروعی دوباره؛ مانند گردش فصل‌ها دارد. به نظرم یاد کلام سپهری در اینجا می تواند به تکمیل درست این چرخه کمک کند.
زندگی ؛ تر شدن پی در پی!
پایان هر تفکر
باوریست که
آغاز تفکر دیگر را
نشانه خواهد رفت.
زهرا گلیج
نقد و بررسی داستان
